Dziedzictwo i tradycje

Oddział Dywersji Bojowej AGAT (1943-1944)

Grupy Szturmowe

Agat (Anty-Gestapo) – kryptonim oddziału dywersji bojowej Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, zmieniony w styczniu 1944 na Pegaz (Przeciw-Gestapo). Historia kompanii “Agat”/”Pegaz”, późniejszego batalionu “Parasol” zaczyna się w dniach 19 i 20 czerwca 1943 r. Wówczas to na odprawie Głównej Kwatery Szarych Szeregów, przeprowadzonej w willi prof. Handelsmana w Strugach koło Warszawy, kpt. Adam Borys “Pług” poinformował kierownictwo Szarych Szeregów, że powierzono mu misję tworzenia nowego oddziału bojowego, przeznaczonego do akcji przeciw czołowym przedstawicielom niemieckiego aparatu terroru. “Pług” poinformował zebrane gremium również o tym, że oddział ów postanowił utworzyć w oparciu o młodzież Grup Szturmowych. W związku z tym, że przedstawiciele Głównej Kwatery od początku przychylili się do opisywanej inicjatywy bardzo przychylnie, prace nad utworzeniem oddziału poszły bardzo szybko do przodu.

Ostatecznie już pod koniec sierpnia 1943 r., został on powołany do życia i potraktowany jako III kompania Batalionu “Zośka”, detaszowana (odkomenderowana) do specjalnych zadań, lecz nie zrywająca organizacyjnych związków z batalionem i podobnie jak on podlegająca dwutorowo: Sztabowi Kedywu KG AK oraz kierownictwu Szarych Szeregów. W skład III kompanii “wydzielonej” Batalionu “Zośka” z miejsca uniezależnionej od macierzystego batalionu, weszły trzy drużyny Grup Szturmowych: dwie z hufca “Centrum” i jedna z hufca “Południe”. Były to drużyny “CR-200”, “CR-500” oraz “Sad-100”, które łącznie liczyły około 75 żołnierzy, co stanowiło siłę plutonu Grup Szturmowych. Ponadto do oddziału dokooptowano drużynę dziewcząt z żeńskiej organizacji harcerskiej, prowadzoną przez Irenę Malento “Jenny”. W założeniu organizacyjnym wspomniane wyżej drużyny miały stanowić trzon późniejszej kompanii i poprzez przyjmowanie nowych członków rozrosnąć się w niedalekiej przyszłości do stanu pełnej kompanii. “Kompania wydzielona”, dowodzona przez kpt. “Pługa” otrzymała kryptonim “Agat” (skrót od Anty-gestapo) i jako oddział o szczególnych zadaniach została podporządkowana początkowo mjr. Kiwerskiemu, a następnie bezpośrednio płk. Emilowi Fieldorfowi “Nilowi”. Po naciskiem kierownictwa harcerskiego, model kierowania nią został uformowany niemal analogicznie do dawniejszego modelu kierowania Grupami Szturmowymi Szarych Szeregów.

Pomimo zachowania tego tradycyjnego, harcerskiego modelu kierowania, oddział stopniowo tracił kontakt z Szarymi Szeregami, który w późniejszym okresie został sprowadzony praktycznie do minimum. Głównymi przyczynami niemal całkowitego zerwania więzi organizacyjnych z harcerstwem, było zarówno jasne w tej kwestii stanowisko “Pługa”, ale także szczególny charakter i rodzaj wykonywanych przez “Agat” zadań z jednej strony, a z drugiej – szybki napływ do oddziału elementu czysto wojskowego. Dzięki wspomnianemu, szybkiemu napływowi żywiołu wojskowego jeszcze w ciągu 1943 r., “Agat” mógł stać się z harcerskiego plutonu, pełnowartościową kompanią.

Akcje bojowe

  • Akcja Bürkl – Pierwsza duża akcja oddziału miała miejsce 7 września 1943 w Warszawie, na rogu ulic: Marszałkowskiej i Litewskiej. Było to wykonanie wyroku na zastępcy komendanta Pawiaka, Franzu Bürklu. Akcja zakończyła się powodzeniem.
  • Akcja Kretschmann – 24 września 1943 na rogu ulic: Dmochowskiego i Rozbrat żołnierze „Agatu” zastrzelili zastępca komendanta Gęsiówki, SS-Hauptscharführera Augusta Kretschmanna.
  • Akcja Weffels – 1 października 1943 grupa żołnierzy oddziału pod dowództwem podporucznika Kazimierza Kardasia „Orkana” wykonała wyrok polskiego sądu podziemnego na SS-Sturmmannie Ernscie Weffelsie – bestialskim kierowniku zmiany oddziału kobiecego Pawiaka, tzw. „Serbii”. Akcję przeprowadzono bez strat własnych.
  • Akcja Kutschera – Akcją najbardziej znaną pozostał przeprowadzony 1 lutego 1944 zamach na Kutscherę, dowódcę SS i Policji dystryktu warszawskiego. Mimo starannego planowania, w trakcie akcji i na skutek odniesionych podczas jej trwania ran zginęło czterech żołnierzy „Agatu”: Bronisław Pietraszewicz „Lot”, Marian Senger „Cichy”, Kazimierz Sott „Sokół” oraz Zbigniew Gęsicki „Juno”.

Należy zaznaczyć, że działań kompanii „Agat” nie należy mylić z szeroko pojętą tzw. partyzantką miejską, która była domeną pododdziałów dywersyjno – bojowych (tzw. pododdziałów DB) wchodzących w skład Kedywu Okręgu Warszawa AK. Działania te obejmowały znacznie szerszy zakres niż działania Agat-u, który realizował wyłącznie zadania o charakterze specjalnym likwidacji celów o szczególnym znaczeniu dla przeciwnika i odgrywających kluczową rolę w aparacie terroru. Efekty działań bojowych kompanii „Agat” były typowe dla działań specjalnych:

  • wymierny efekt w postaci likwidacji celu o kluczowym znaczeniu dla przeciwnika,
  • efekt psychologiczny (osłabienie morale przeciwnika i wzmocnienie morale własnego społeczeństwa),
  • efekt polityczny (zmiana lub modyfikacji polityki okupanta),
  • działanie w warunkach konspiracyjnych na terenie okupowanym i kontrolowanym przez przeciwnika, co wymuszało zastosowanie specyficznych form walki.

Powstania Śląskie

Trzy konflikty zbrojne na Górnym Śląsku, które miały miejsce w latach 1919–1921 między ludnością polską i niemiecką. Odbyły się one w okresie formowania się Państwa Polskiego po zakończeniu I wojny światowej.

  • I powstanie śląskie – od 16 sierpnia do 24 sierpnia 1919 r.
  • II powstanie śląskie – od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920 r.
  • III powstanie śląskie – od 2/3 maja (już po plebiscycie) do 5 lipca 1921 r.

III powstanie śląskie – wystąpienie zbrojne trwające od 2/3 maja do 5 lipca 1921 r., mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Ostatnie z trzech powstań śląskich. Powstanie to było jedną z pięciu polskich insurekcji zakończonych sukcesem. Wraz z dwoma powstaniami wielkopolskimi: z 1806 r. i z lat 1918–1919, powstaniem sejneńskim z 1919 r. oraz II powstaniem śląskim z 1920 r. jest zaliczane do zwycięskich powstań narodowych w historii Polski.

Grupa Wawelberg

Grupa Destrukcyjna „Wawelberga” – zespoły dywersyjne prowadzące działania specjalne, zorganizowane przez Oddział II Sztabu Generalnego WP, działające na rzecz III powstania śląskiego (3 maja – 5 lipca 1921). Pierwsza w Rzeczypospolitej Polskiej formacja wojskowa działań specjalnych. Po wybuchu powstania grupa podlegała bezpośrednio Wodzowi Naczelnemu ppłk. Maciejowi Mielżyńskiemu, a następnie Kazimierzowi Zenktellerowi.

Nazwa grupy pochodziła od pseudonimu dowódcy grupy kpt. Tadeusza Puszczyńskiego „Wawelberg”. Struktura powstała w grudniu 1920 jako Referat Destrukcji Dowództwa Obrony Plebiscytu. Kierował nim początkowo por. Stanisław Baczyński ps. „Büttner”, a następnie od stycznia 1921 kpt. Tadeusz Puszczyński ps. „Wawelberg”. W lutym 1921 referat liczył: 9 oficerów, 4 podchorążych, 4 sierżantów, 5 plutonowych, 2 kaprali i 22 szeregowych. Skład oddziałów dywersyjnych wywodził się z uczestników grup dywersyjnych z II Powstania śląskiego, oficerów WP oraz członków Pogotowia Bojowego PPS.

Bezpośrednio przed wybuchem powstania w nocy z 2 na 3 maja 1921 Grupa Destrukcyjna w składzie 46 ludzi wykonała zadanie wysadzenia siedmiu mostów na liniach kolejowych łączących Śląsk z resztą Niemiec (Akcja „Mosty”): most żelazny pod Opolem (kpt. Tadeusz Puszczyński), most kolejowy pod Popielowem (pchor. Stanisław Pelc), tor kolejowy Opole – Wrocław (ppor. Konrad Strzelczyk-Łukasiński), most kolejowy pod Wołczynem (pchor. Stanisław Czapski), most na rzece Osobłodze pod Głogówkiem (pchor. Stanisław Gliński), most pod Racławicami Śląskimi (pchor. Józef Sibera), tor kolejowy pomiędzy Prudnikiem a Racławicami Śląskimi (pchor. Janusz Meissner).

Po wybuchu powstania 5 i 6 maja oddziały brały udział m.in. w walkach o Strzelce Opolskie; od 7 maja opuściły linię frontu dokonując reorganizacji pod nazwą „Grupa Destrukcyjna Wawelberga”. Grupę zasilili wówczas ochotnicy – studenci z warszawskich uczelni z ZNMS oraz małoletni z Korpusu Kadetów ze Lwowa i Modlina, którzy uciekli do powstania. Grupa liczyła wówczas ok. 130 żołnierzy, w tym 23 oficerów i podchorążych. Oddziały brały udział w walkach w maju i czerwcu 1921. W połowie czerwca oddziały zostały wycofane z frontu. Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych postanowiła o utworzeniu specjalnej grupy szturmowej z dotychczasowego oddziału destrukcyjnego i dwóch batalionów odwodowych. Dowództwo oddziału „Grupa Konrada Wawelberga” objął kpt. Tadeusz Puszczyński. Oddział ten już nie wziął udziału w walkach i zakończył działalność w lipcu 1921.

“Znak Honorowy Grupy szturmowej Wawelberg” ustanowiony został w 1921 roku przez Komisję Likwidacyjną Grupy Szturmowej “Wawelberg” na wniosek oficerów grupy oraz jej dowódcy kpt. Jackowskiego. Odznakę przyznawano uczestnikom Grupy za akcje powstańcze prowadzone w okresie od 2 maja do 5 lipca 1921. Odznakę projektował prawdopodobnie inż. Nowacki na zlecenie Komisji Likwidacyjnej Grupy Szturmowej. Wykonawcą był Jakub Józef Walenta.

Samodzielny Oddział Szturmowy

Dowódca por. marynarki Robert Oszek – III Powstanie Śląskie.

19 lutego 1921 roku został mianowany porucznikiem marynarki, równocześnie urlopowany i skierowany na Górny Śląsk. 27 lutego 1921 roku zgłosił się w Dowództwie Obrony Plebiscytu włączając się w działania mające na celu przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Na początku maja 1921 roku z byłych marynarzy stworzył specjalny oddział szturmowy, który został zmotoryzowany i wyposażony w improwizowane samochody pancerne. Jak dowódca oddziału bierze udział w walkach w trakcie III powstania śląskiego w składzie Grupy „Północ”, m.in. w bitwie o Górę św. Anny. W dniu 4 czerwca 1921 roku dowodził oddziałem, który stłumił bunt w dowództwie Grupy „Wschód”, którego członkowie zamierzali aresztować Wojciecha Korfantego.

Po zakończeniu powstania został komendantem konspiracyjnej Organizacji „P”, której celem była ochrona polskich placówek i instytucji do momentu ich przejęcia przez władze polskie. Funkcję tę pełnił do czerwca 1922 roku. W 1922 roku został awansowany do stopnia kapitana marynarki i ponownie rozpoczął służbę w Marynarce Wojennej. Zmarł w Katowicach 13 kwietnia 1938 roku, a w dniu 16 kwietnia został pochowany na cmentarzu garnizonowym w Katowicach przy ul. Zgrzebnioka (obecnie pomiędzy ul. Ceglaną i ul. Meteorologów).

Ordery i odznaczenia:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
  • Krzyż Niepodległości
  • Krzyż Walecznych – czterokrotnie
  • Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
  • Krzyż Żelazny II Klasy, 10 czerwca 1915
  • Krzyż Żelazny I klasy, 8 października 1917
  • Krzyż Hanzeatycki
  • Honorowa Odznaka Plebiscytowa
  • Odznaka Orła Górnośląskiego

Znak “Oddziały Szturmowe” wydany został w czasie trwania III Powstania Śląskiego. Noszony był przez niektórych członków oddziałów szturmowych wchodzących w skład batalionów śmierci. Oddziały te wchodziły z kolei w skład Dowództwa Obrony Plebiscytowej przemianowanego w Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych. Odznaka “Oddziałów Szturmowych” wydana została przez dowództwo batalionów śmierci, otrzymywali ją członkowie grup szturmowych działających w czasie III Powstania Śląskiego.

Dywizjon Jazdy Ochotniczej

Dywizjon Huzarów Śmierci – pododdział kawalerii Wojska Polskiego II RP i Wojska Litwy Środkowej. 23 lipca 1920 r., w czasie wojny polsko-bolszewickiej, rozpoczęto w Białymstoku formowanie jednostki Dywizjonu Jazdy Ochotniczej (była to oficjalna nazwa tego pododdziału) w składzie dwóch szwadronów: konnego i pieszego. W jego skład weszli żołnierze Jazdy majora Jaworskiego i Pułku Jazdy Tatarskiej oraz ochotnicy.

30 lipca tego roku pod wsią Dzierzbany jednostka przeszła swój chrzest bojowy. Zdobyto wówczas dwa karabiny maszynowe, które dały podstawy do formowania szwadronu karabinów maszynowych. Zaprzysiężenie dywizjonu odbyło się w Prostyni. 2 sierpnia oddział podporządkowany został dowódcy XXIX Brygady Piechoty. 10 sierpnia pod Warszawą w jego skład włączony został szwadron łódzkiej policji konnej pod dowództwem komisarza Andrzeja Jezierskiego. Następnego dnia dowódca 1 Armii podporządkował dywizjon płk. Małachowskiemu, dowódcy Grupy „Zegrze”. 14 sierpnia w czasie bitwy warszawskiej huzarzy podporządkowani zostali dowódcy IV batalionu 157 Pułku Piechoty i wraz z nim przez dwa kolejne dni walczyli pod Nieporętem. 16 sierpnia dywizjon ubezpieczał VI Brygadę Piechoty Legionów nad Narwią, a następnego dnia razem z batalionem lotniczym obsadzał odcinek „Beniaminów”, do drogi ze wsi Borki. Tego samego dnia w południe dywizjon podporządkowany został gen. Żeligowskiemu, a wieczorem pod wsią Borki wykonał szarżę siłami półszwadronu, w wyniku której odzyskane zostały cztery polskie działa z jaszczami. Pod Mińskiem Mazowieckim ze składu dywizjonu wyłączony został szwadron łódzkiej policji konnej. 21 sierpnia pod Myszyńcem dywizjon dwa razy szarżował na tabory sowieckie. W czasie drugiej szarży zdobył 9 armat.

1 lutego 1921 roku oddział wycofany został do Gudunaj i wcielony do 23 Pułku Ułanów Nadniemeńskich jako 5 i 6 szwadron. Jednocześnie z dywizjonu wyłączono pluton łączności i pluton karabinów maszynowych, które włączono w skład Szwadronu Sztabowego Dywizji Jazdy Wojsk Litwy Środkowej. W marcu oba szwadrony skierowane zostały do Wilna, ówczesnej stolicy Litwy Środkowej. 20 marca szwadrony wydzielone zostały z 23 Pułku Ułanów Nadniemeńskich i przydzielone w charakterze kawalerii dywizyjnej do 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej (5 szwadron) i 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej (6 szwadron). 22 lipca 1921 r. Minister Spraw Wojskowych nakazał włączyć szwadrony do 3 Pułku Strzelców Konnych. 5 Szwadron początkowo przemianowany został na 3, a później na 2 szwadron 3 Pułku Strzelców Konnych natomiast 6 Szwadron po wcieleniu do 3 Pułku Strzelców Konnych został 7, a później 3 szwadronem. 27 kwietnia 1922 r. oba szwadrony przybyły do Białegostoku – pokojowego garnizonu 3 Pułku Strzelców Konnych. 8 grudnia 1922 r. cały pułk przeniósł się do garnizonu Wołkowysk.

Dywizjon Huzarów Śmierci nigdy nie poniósł porażki.

Podczas bitwy warszawskiej i działań pościgowych szwadron Policji Konnej , jako 3 szwadron Dyonu “Huzarów Śmierci” posiadał własny sztandar bojowy, ofiarowany jeszcze w styczniu 1919 r. przez społeczeństwo Łodzi. Policjanci byli do niego bardzo przywiązani i nawet w czasie najgorętszych walk nie rozstawali się z nim na chwilę. Wykonany był w kształcie proporczyka. Z lewej strony na środku znajdował się wyhaftowany srebrną nicią orzeł z uniesionymi ku górze skrzydłami i złotą koroną na głowie. Pod nim napis: “P. P. w Łodzi 13/1 19 r.” Z prawej strony sztandaru wyhaftowany był wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej z Dzieciątkiem na ręku. W pełnym słowa znaczeniu trudno nazwać ten symbol sztandarem, gdyż kształtem i rozmiarami przypomina bardziej proporczyk bojowy. Mimo to policjanci z 3 szwadronu uważali go za swój sztandar i przypisywali mu ogromne znaczenie i rolę w oddziale.

Jedną z najciekawszych pamiątek po Dyonie “Huzarów Śmierci” jest dość rzadko spotykana odznaka pamiątkowa, ustanowiona w 1921 r. jako “pamięć służby, przebytych pochodów i walk”. Zdaniem wybitnego znawcy tematu Krzysztofa Filipowa, odznaka zaprojektowana została przez dowódcę porucznika Józefa Silę-Nowickiego. Grono inicjatorów jej ustanowienia nazywało ją “Odznaką Pułku Huzarów Śmierci”. Nadanie odznaki potwierdzone było specjalnym zaświadczeniem z pieczęcią dywizjonu i podpisem jego dowódcy. Znanym wykonawcą odznaki był Gustaw Sosnowski z Warszawy.

Sektor Góra Stracenia

Góra Stracenia – wzgórze na Roztoczu Wschodnim, w północno-zachodnim rejonie Lwowa, 339 m n.p.m. Od XV w. było to miejsce tracenia przestępców. W 1769 powieszono tu hajdamaków schwytanych we Lwowie i w okolicy. Na bezleśnym niegdyś wzgórzu stała doskonale widoczna z centrum miasta szubienica. Wzgórze uzyskało nazwę „Góra Stracenia”, gdy 31 lipca 1847 Austriacy dokonali tu egzekucji Teofila Wiśniowskiego i Józefa Kapuścińskiego – przywódców polskiego sprzysiężenia niepodległościowego, które miało na celu wywołanie powstania w Galicji w 1846, zdławionego przez zaborcę przez wywołanie rzezi galicyjskiej. Z uwagi na strategiczne, górujące nad północno-zachodnią częścią miasta położenie, w czasie polsko-ukraińskiej bitwy o Lwów w 1918 Góra Stracenia była miejscem zaciętych walk.

Straceńcy – zapomniani bohaterowie Lwowa

Okre­śle­nie tego oddziału pocho­dzi od nazwy wznie­sienia, gdzie toczył on swe naj­za­cie­klej­sze boje, a więc Góry Stra­ce­nia. Miej­sce to góro­wało nad innymi, co czy­niło go arcy­waż­nym punk­tem na mapie mia­sta. Kto kon­tro­lo­wał Górę Stra­ce­nia, ten mógł dokład­nie obser­wo­wać poczy­na­nia nie­przy­ja­ciela w tym rejo­nie.

Sytuacja jaka miała miej­sce na jesieni 1918 jesz­cze nigdy nie była tak korzystna dla sprawy pol­skiej. W posa­dach chwiała się monar­chia austro-węgierska i w kulu­arach mówiło się, iż w wyniku porażki zabor­ców, dąże­nia do odbu­dowy pań­stwa pol­skiego w końcu zakoń­czą się suk­ce­sem. Lecz walka o los Gali­cji dopiero się zaczy­nała. W nocy z 31 paź­dzier­nika na 1 listo­pada Ukra­ińcy doko­nali we Lwo­wie zama­chu, o godz. 2.00 w nocy inter­nu­jąc pol­skich żoł­nie­rzy zgru­po­wa­nych w kosza­rach na ulicy Kur­ko­wej. Gdy oka­zało się, że dowódcy bata­lio­nów sztur­mo­wych austriac­kiego i węgier­skiego potwier­dzili neu­tral­ność w nowo powsta­łym kon­flik­cie, siły ukra­iń­skie zaczęły przy­stę­po­wać do zaj­mo­wa­nia kolej­nych stra­te­gicz­nych pozy­cji w mie­ście. Wywo­łało to natych­mia­stową reak­cje lud­no­ści pol­skiej. Oddol­nie zaczęły się w mie­ście for­mo­wać grupy pol­skie, zwal­cza­jące Ukra­iń­ców. W więk­szo­ści przy­pad­ków były one bar­dzo słabo wypo­sa­żone i nie miały kon­taktu z Naczel­nym Dowódz­twem. Broń zdo­by­wały roz­bra­ja­jąc ukra­iń­skie patrole. Tak sfor­mo­wał się grupa pod dowódz­twem por. Romana Abra­hama. Jej trzon sta­no­wiła lwow­ska mło­dzież, świet­nie zna­jąca mia­sto, gotowa do poświę­ceń i wiel­kich aktów odwagi.

14 listo­pada pozo­staje naj­tra­gicz­niej­szym dniem hero­icz­nej obrony Lwowa, na całym odcinku pół­noc­nym docho­dziło do starć z nacie­ra­ją­cymi woj­skami płk. Dmy­tra Wit­kow­skiego. Roz­bite oddziały pol­skie musiały wyco­fać się z Zamar­sty­nowa – część udała się w kie­runku Kle­pa­rowa, inni zmie­rzali ku Górze Stra­ce­nia. Góra stała się celem ata­ków Ukra­iń­ców zwłasz­cza, że więk­szość oddziału Stra­ceń­ców została wysłana do walki o Dwo­rzec . To wtedy 5-osobowa załoga obrony musiała ustą­pić z pozy­cji wobec naporu prze­wa­ża­ją­cych wojsk prze­ciw­nika. Żoł­nie­rze Pol­scy nie zostali okrą­żeni, dzięki śmia­łej obro­nie ppłk. Alfreda Gref­nera i pomocy otrzy­ma­nej z pobli­skich domów Kle­pa­rowa. Pla­cówka jed­nak została szybko odbita przez powra­ca­jącą jed­nostkę Abra­hama, któ­rej udało się ode­pchnąć prze­ciw­nika, aż do sta­cji na Pod­zam­czu. Do wie­czora trwały walki o stary most kole­jowy – prze­cho­dzący z rąk do rąk sze­ścio­krot­nie, gdy osta­tecz­nie obsa­dzili go Polacy.

Roman Abraham

Jed­nym z naj­bar­dziej zna­nych żoł­nie­rzy pod dowódz­twem por. Abra­hama był Antoni Petry­kie­wicz. Ten młody lwow­ski chło­pak w momen­cie roz­po­czę­cia walk miał zale­d­wie 13 lat i uczęsz­czał do II klasy gim­na­zjum. Swoją ostat­nią bitwę sto­czył na obrze­żach Lwowa w rejo­nie Per­sen­kówki, w któ­rej to został ciężko ranny i osta­tecz­nie zmarł w wyniku odnie­sio­nych ran 16 stycz­nia 1919 roku. Wcze­śniej jed­nak docze­kał się wyzwo­le­nia Lwowa i zatknię­cia pol­skiego sztan­daru na lwow­skim ratu­szu. 22 stycz­nia 1920 roku w rocz­nicę wybu­chu Powsta­nia Stycz­nio­wego, pośmiert­nie został mu nadany Order Vir­tuti Mili­tari. Do dziś pozo­staje on naj­młod­szym kawa­le­rem tego odznaczenia.

Cechą cha­rak­te­ry­styczną oddziału Stra­ceń­ców była czaszka z lite­rami G i S, umiesz­czana naj­czę­ściej na ramie­niu wal­czą­cych żoł­nie­rzy. Ten znak roz­po­znaw­czy miał poma­gać w zwal­cza­niu aktów dywer­sji Ukra­iń­ców pozo­sta­ją­cych na tyłach pozy­cji pol­skich (łatwo było poznać, kto swój). Sym­bol ten słu­żył także budo­wa­niu więzi pomię­dzy wal­czą­cymi mło­dymi ludźmi, któ­rzy mimo, iż wcze­śniej mogli się nawet nie znać, to wal­czyli i prze­le­wali krew u swego boku.

Czaszka na ramie­niu wzbu­dzała także sza­cu­nek i strach wroga, który wie­lo­krot­nie poty­kał się z tym dobo­ro­wym oddziałem.

Źródło:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Grupy_Szturmowe
http://www.dws-xip.pl/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Agat_(AK)
http://batalionparasol.pl/kompania-agat-jako-pododdzial-wojsk-specjalnych/
http://www.dz.urz.mon.gov.pl/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Grupa_Wawelberg
https://pl.wikipedia.org/wiki/Powstania_%C5%9Bl%C4%85skie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Oszek
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dywizjon_Jazdy_Ochotniczej
Mieczysław Wełna, Odznaki Powstań Śląskich Katalog, Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu, Wrocław 1985
Marek Gajewski, Huzarzy Śmierci Wojny 1920 r.; Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 1999
https://pl.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3ra_Stracenia
http://www.realpolitik.pl/stracency-zapomniani-bohaterowie-lwowa/

error: