Polscy zapomniani bohaterowie

W czasie I Wojny Światowej, Polska od ponad wieku znajdowała się pod zaborami. Po klęsce kolejnych powstań nasi Rodacy upatrywali szansy na odzyskanie niepodległości w konflikcie zaborczych mocarstw. W wyniku przymusowego poboru w latach 1914-1918 siłą wcielono do armii zaborców około 3,4 miliona Polaków (1,4 mln do armii austriackiej; 1,2 mln do armii rosyjskiej i 800 tys. do armii niemieckiej).

Polscy bohaterowie skazani na obcy mundur, zostali niesłusznie zapomniani przez historię. Realnie przyczynili się do zakończenia zaborczej niewoli i odzyskania niepodległości. Ponad pół miliona Polaków złożyło swoje życie na ołtarzu Ojczyzny i nigdy nie wróciło do domów. Do dziś ich szczątki spoczywają na takich cmentarzach jak ten na Gadce Starej. Wiele z ich mogił pozostaje anonimowych.

Grobowa Góra

W dniach 21-23.XI.1914 miała tu miejsce kluczowa bitwa Operacji Łódzkiej. Zakładała ona zamknięcie pierścienia pruskiego okrążenia wokół Łodzi. Najkrwawsze walki obejmowały najistotniejszą strategicznie pozycję – górujące nad okolicą wzgórze. Walki trwały nieprzerwanie dzień i noc oraz były wyjątkowo brutalne – ostrzał artyleryjski, potyczki na bagnety, ataki z użyciem granatów i ciężkich karabinów maszynowych. Żniwo śmierci po bitwie okazało się tak wielkie, że cale wzgórze postanowiono przekształcić w ogromny cmentarz.

Nekropolia ukończona została w roku 1916 i stała się centralnym miejscem pamięci o ofiarach największej operacji manewrowej I Wojny Światowej. Nad wzgórzem góruje monument opatrzony inskrypcją “Pro Patria” – Za Ojczyznę. Z drugiej jego strony widnieje zapis “Tu spoczywa w Bogu 2000 dzielnych wojowników” – informacja ta była aktualna w 1916 roku, lecz w wyniku dalszych działań wojennych oraz licznych komasacji likwidowanych cmentarzy, liczba ta znacząco wzrosła. Na cmentarzu znajdowały się dwie kaplice, z których żadna nie doczekała naszych czasów.

Wzgórze jest jedną wielka mogiłą, dlatego też w historiografii zyskało ono swoje własne określenie – “Grobowa Góra”. Możemy znaleźć tę nekropolię pod taką nazwą w materiałach z 20-lecia międzywojennego oraz okupacji. Zdarza się, że cmentarze takie jak ten są błędnie identyfikowane jako pozostałość z II Wojny Światowej przez co niejednokrotnie niszczeją w zapomnieniu.

O pamięć nad spoczywającymi tu żołnierzami dbają władze Rzgowa oraz wielu pasjonatów. Na cmentarzu organizowane są harcerskie uroczystości rocznicowe i akcje takie jak: “Pamiętajmy o Zapomnianych”, czy organizowane przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej “Pro Patria 1914-1918” popularny “Spacer z historią”. Podczas tego typu “żywych” lekcji historii miłośnicy przybliżają dzieje bitwy i cmentarza ubrani w wierne repliki historycznych mundurów walczących tu jednostek. Niejednokrotnie wykorzystują zdobycze współczesnej techniki, by zaprezentować zwiedzającym dawny wygląd nekropolii i w bardzo interesujący sposób zachęcić do odkrywania historii.